Го славиме Крстовден – денот кога беше ископан Светиот крст: На ова мора да обрнете посебно внимание!

За луѓето родени на овој ден се верува дека ја носат сенката на Светиот крст на своите слаби раменици и затоа тие се особено одговорни за своите постапки пред Бога.

Крстовден е голем празник што го слават Македонската православна црква и верниците, денот кога беше вратен од Персија во Ерусалим. Овој празник се нарекува и Воздвижение на светиот крст.

Се слави двапати годишно, на 18 јануари и 27 септември. Претходно, луѓето строго постеа на овој ден. Во некои села се одржуваат саеми.

Стар обичај е дека на овој ден говедата се премачкуваат со катран во крсниот знак за да се заштитат од болести. Луѓето веруваат дека на Денот на крстот змиите се пензионираат и оттогаш ги нема. Во сите села плаќаат „Полјаци“, кои ги чуваат полињата од Св.Ѓурѓовден  до Крстовден и кои бркаат птици и собираат казни од оние чиј добиток им штети на туѓите полиња. Се плаќа онолку колку што е договорено на Св.Ѓурѓовден.

Нашите луѓе веруваат дека на Денот на крстот – 11-ти според стариот календар, или на 27-ми септември според новиот календар, треба да се ископаат дупки за засадување овошни дрвја, со цел нивните гранки да се разгранат што е можно повеќе.

Во околината на Лесковац, на овој ден, луѓето во црквата осветија босилек, грозје, пченица и јаболка. Тој осветен босилек се држел со икона и подоцна се користел за разни исцелувања. Во многу делови од денот се предвидува и времето:

– Ако е облачно на Крстовден, зимата ќе биде богата со снег, а ако е сува, следната година ќе биде сува.

– Ако ластовиците не одат до Крстовден, нема да има силни зими.

– Тивок дожд на Крстовден претскажува блага зима.

– Громот на Крстовден претскажува плодна година.

– Ако Крстовден е облачен, зимата ќе биде снежна. Ако е јасно, ќе има сув мраз.

За луѓето родени на овој ден се верува дека ја носат сенката на Светиот крст на своите слаби раменици и затоа тие се особено одговорни за своите постапки пред Бога.

Вообичаено е да се избере и освежи босилек на овој ден. Се слави како крштевка.

Според народните верувања од Крстовден започнува есента. Овој ден се празнува во чест на наоѓањето на крстот врз кој бил Исус Христос, наречен Чесен Крст, и во чест на неговото враќање од Персија во Ерусалим. Поради неговата чудотворна моќ крстот е наречен и животворен крст.

На овој ден верните се потсетуваат на Богочовекот, на Крстот достоен за безусловна верност, и на неизбежното спасение кое доаѓа преку Христовото Распетие и сораспнувањето со Него. За време на празникот, Крстот е положен во центарот на Храмот, окружен со цвеќа и гранчиња босилек.

Воздвижение на Чесниот Крст Крстовден кој во народните верувања се нарекува Крстовден е значаен христијански празник од есенскиот циклус, еден од 12-те големи празници, којшто е непроменлив празник и секогаш се паѓа на 14 септември, односно на 27 септември по стариот календар. Крстовден е празник на пост и покајание.

На Крстовден се прави аџилак пред Светиот крст. По страдањата на Спасителот крстот станува жртвен знак на спасението и откуп на гревот. Крстот отелотворува жртвенa љубов, победата над злото, припадноста кон христијанството.

Во чест на овие два настана: наоѓањето на Чесниот Крст и неговото враќање од заробеништво се празнува празникот Воздвижение на Чесниот Крст. По првиот настан празникот се празнувал локално, а по вториот добил општохристијанска димензија. За подостоинствено празнување на празникот, но и за оддавање признание на светиот крст, како и за сочувствување со страдањата на Исус Христос Светата црква го одредила овој ден како тежок празник и како строг пост.

На Крстовден највозрасните жени во домот е потребно да испечат специјален обреден леб, украсен со голем крст на средината. Лебот се раздава, кога целото семејство е на масата и се вели Крстец крст да боли мене, крст да не боли. Се смета дека со овие зборови луѓето се штитат од болки во грбот за време на работа.

На овој тежок празник почитува и строг пост – а според обичаите не треба да се јаде ништо црвено како пиперки, домати, ротквици, црвени јаболка и друго. На трпезата освен обреден леб задолжително треба да присуствува печена тиква и грозје. Во народните верувања се вели дека сите молитви ќе бидат слушнати на овој ден.